مباحث پایه در استعداد یابی والیبال نوین جوان

شکی نیست که عملکرد عالی و موفقیت در سطح بین المللی یکی از مسائل مهم مرتبط با ورزش است. امروزه بسیاری از محققین و کارشناسان در امور ورزشی بر این باورند که یکی ازمهم ترین بخش ها و اولویت ها در ورزش سطح بالا، داشتن سیستمی یکپارچه و سازمان یافته برای استعدادیابی و پرورش استعدادها می باشد. بسیاری از کشورها، فدراسیونهای ورزشی و حتی تیم های باشگاهی از برنامه های بلند مدت برای رشد و توسعه توانایی های ورزشکاران از سنین پایین استفاده می کنند. فرد مستعد به طور عمومی فردی است که دارای توانایی طبیعی ویژه ای برای رسیدن به هدفی خاص می باشد، به طوری که در آن زمینه او را در بین افراد برتر آن رشته قرار دهد. اولین بخش از برنامه بلند مدت رشد و توسعه توانایی های ورزشکاران(LTAD)، استعدادیابی است. استعدادیابی یک فعالیت وسیع و ادامه دار می باشد که در ورزشهای مختلف، هنرهای گوناگون و زمینه های علمی و آموزشی مورد استفاده قرار می گیرد تا مستعدترین افراد در هر زمینه شناسایی شوند و توانایی های آن ها در مراحل مختلف توسعه یابد تا با طی مراحل مختلف به بالاترین سطح در آن رشته ورزشی، هنری یا علمی دست یابند. طراحی فرآیندی ثابت و معین در رابطه با استعدادیابی و پرورش استعداد ها دشوار است، واین موضوع در ورزش و به ویژه ورزش های تیمی دشوارتر است.

استعدادیابی فرایندی چند بعدی است، بدین معنی که در تعیین فاکتورهای پیشگو در عملکرد آینده فرد مستعد باید همه جنبه های مؤثر بر عملکرد او را مورد ارزیابی قرار داد که می توان آنها را به فاکتورهای جسمانی یا آنتروپومتریک، فیزیولوژیک، مهارتی ( تاکتیکی ، تکنیکی ، حرکتی) ،ذهنی و روانی، محیطی و اجتماعی دسته بندی کرد.

تعريف استعداد و استعدادیابی:

در استعدادیابی نوعی پیش بینی نهفته است، در این پیش بینی انتظار می رود که فرد کار مورد نظر را بهتر از کارهای دیگر و بهتر از افراد دیگر انجام دهد. بنابراین در استعدادیابی ما به دنبال افرادی هستیم که احتمال بیشتری دارد که در آن رشته موفق شوند.

 بومپا (2000 ): استعداديابي در ورزش يعني کشف و به فعليت رساندن توانايي هاي بالقوه مخصوص فرد و هدايت آنها در مسير صحيح آن.

رينگر در تعريف کاربردي استعداديابي اعتقاد دارد: استعداديابي يعني پيش بيني اجرا از طريق سنجش ويژگيهاي جسماني، رواني، اجتماعي و همچنين توانايي هاي تکنيکي.

به نظر می رسد که 3دسته کلی در رویکردهای استعدادیابی وجود دارد:

1) سیستماتیک، سیستم های دولتی- کشورهایی مانند چین ،کوبا و آنچه که در کشورهای بلوک شرق سابق مانند آلمان شرقی و شوروی اجرا می شده است.

2) سیتماتیک، سیستم های غیردولتی- تنیس و شنا با برنامه های ساختاریافته برای گروه های مختلف سنی به منظور شناسایی استعدادها و توسعه توانایی های آنها.

3) رویکردهای غیرسیستماتیک- روش هایی که در آن تا حدودی به طور تصادفی و بدون هیچ رویکرد ویژه ای استعدادها شناسایی می شوند؛ چیزی شبیه کلاس های ورزش در مدارس یا تیم ها و باشگاه های محلی.

مزایای استفاده ازسیستم علمی در فرایند استعداد یابی:

1) به طور اساسی زمان لازم برای دستیابی به حداکثر پتانسیل عملکردی را به دلیل انتخاب افراد مستعد در ورزش کاهش می دهد.

2) استفاده بهینه از امکانات و منابع، چون برای افرادی به کار می روند که احتمال موفقیت بیشتری دارند.

3) از هدر رفتن حجم زیادی از کار و انرژی و استعداد مربیان جلوگیری می کند. کارایی و اثربخشی مربیان افزایش می یابد چرا که از ابتدا به ورزشکارانی با قابلیت های بالا و ممتاز تمرین می دهند.

4) تعداد ورزشکارانی که هدف آن ها رسیدن به سطح بالای عملکرد می باشد و می توانند به آن سطح برسند افزایش می یابد و رقابت بین آنها زیاد می شود. در نتیجه تیم ملی قوی تر و یکدست تری ایجاد می شود که قادر به عملکرد بین المللی بهتری خواهد بود.

5) باعث افزایش اعتماد به نفس یک ورزشکار می شود زیرا عملکرد او نسبت به عملکرد دیگر ورزشکاران هم سنش که در فرایند استعداد یابی قرار ندارند مورد توجه بیشتری قرار می گیرد.

6) به طور غیرمستقیم بکارگیری شیوه علمی در تمرین دادن را تسهیل می کند، زیرا متخصصین علوم ورزشی که در استعدادیابی فعالیت می کنند این انگیزه را دارند که با نظارت بر شیوه تمرینات ورزشکاران، به کار خود ادامه دهند.

معایب احتمالی استعدادیابی:

1- ممکن است در مواردی به علایق فرد توجه نشود.

2- تخصصی کردن زودهنگام ممکن است برای نونهالان مناسب نباشد.

3- در مواردی که بازیکن به اشتباه مستعد ارزیابی شده است، ممکن است استعداد یاب ها بر خطای خود پافشاری کنند و بدون پذیرش اشتباه اولیه، سعی در حفظ او در درون سیستم توسعه استعدادها کنند.

4- در مواردی که یک بازیکن به اشتباه بی استعداد تشخیص داده می شود ممکن است دچار مشکلات روحی بشود و یا حتی از ورزش کناره گیری کند.

مشکلات پیش روی برنامه استعدادیابی:

· بی ثبات و ناپایدار بودن ویژگی های جسمانی در نونهالان و نوجوانان

· بلوغ؛ سن دقیقی برای بلوغ نوجوانان دختر و پسر وجود ندارد. نوجوانانی با سن شناسنامه ای برابر دارای سطح بلوغ متفاوت هستند. بعضی ها زودتر بالغ می شوند و بعضی ها دیرتر. پسر های زود بالغ دارای توان هوازی، قدرت و مهارت های حرکتی بالاتری نسبت به همسالان خود هستند. تحقیقات نشان داده که زود بالغ ها اغلب به عنوان فرد مستعد انتخاب می شوند، در حالیکه گذر زمان نتیجه بر عکس را نشان می دهد.

· استعداد به عنوان مفهومی پویا؛ عوامل زیادی بر عملکرد آتی فرد مستعد تأثیرگذار هستند که اغلب آنها ناپایدار و متغیر هستند، بنابراین نمی توان عملکرد استعداد را در آینده به راحتی پیش بینی کرد.

· استفاده از متغیر های محدود؛ در اکثر تحقیقاتی که روی استعدادیابی در سراسر جهان انجام شده فقط متغیرهای محدودی مورد بررسی قرار گرفته اند. مثلاً فقط فاکتور های آنتروپومتریک ، یا فقط فاکتور های فیزیولوژیکی و یا فقط فاکتور های ذهنی و روانی مورد تحقیق قرار گرفته اند.

مدل کلی استعدادیابی و پرورش استعدادها

 Talent Search: کشف استعدادهایی که در حال حاضر در آن ورزش مشغول به فعالیت نیستند.

Talent Identification: یافتن استعدادهایی که پتانسیل و شانس منطقی تبدیل شدن به یک ورزشکار نخبه را دارند و در حال حاضر در همان ورزش مشغول فعالیت می باشند. این کار با ارزیابی ویژگی های فیزیکی(آنتروپومتریک)، فیزیولوژیکی، مهارتی، ذهنی و روانی، محیطی و اجتماعی و در طول مراحل مختلف انجام می شود.

Talent Development: آماده کردن محیط پرورش و توسعه مناسب برای ورزشکار، با توجه به سن و شرایط جسمانی او. بنابراین او می تواند به توانایی های بالقوه خود دست یابد. در پایان هر مرحله از توسعه، شرایط ورزشکار از نظر آنتروپومتریک، فیزیولوژیک، مهارتی ، ذهنی و روانی، اجتماعی و محیطی مورد ارزیابی دقیق قرار می گیرد.

Talent Selection: فرآیند مستمر ارزیابی ورزشکار در مراحل مختلف. شناسایی ورزشکاری که پیش نیازهای لازم برای ورود به مرحله بعد توسعه و پرورش را دارا می باشد.

 مراحل استعداد یابی

1- شناخت جنبه ها و فاکتورهای مهم لازم برای موفقیت در آن رشته در سطح بالای بین المللی

2- ثبت داده های مربوط به ورزشکاران سطح بالای بین المللی

3- دسته بندی داده ها و تهیه استانداردهای آماری برای هر فاکتور لازم برای موفقیت

4-  تعیین شرایط و استانداردهایی که هر ورزشکار باید درمراحل مختلف سنی داشته باشد(با توجه به استانداردهای به دست آمده در مرحله 3)

5- جمع آوری داده ها از نونهالان، نوجوانان یا جوانان داخل سیستم استعدادیابی و پرورش استعدادها

6- مقایسه داده های مرحله 5 با استانداردهای مرحله 4  به منظور تعیین ورزشکارانی که می توانند وارد مرحله بعدی از پرورش و توسعه استعداد ها شوند.

یافتن اثربخش ترین و کاربردی ترین روش در استعدادیابی با خطای پایین، روشی است که در اواخر دهه ی 60 و اوایل دهه ی 70 میلادی در بسیاری از کشورهای اروپای شرقی مورد توجه قرار گرفت. مثلاً 80 درصد از ورزشکاران بلغارستانی که در المپیک 1976 صاحب مدال شدند، نتیجه فرآیند استعدادیابی در این کشور بودند. نتایج مشابهی برای ورزشکاران کشورهای رومانی و آلمان شرقی در المپیک های 1972 و 1976 و 1980 به دست آمد. آلمان شرقی از سردمداران استعدادیابی سیستماتیک با استفاده از سیستم های دولتی بود،که جستجوی استعدادها را نیز به فرآیند استعدادیابی افزود.

کشورهای اروپای شرقی تمرکز بر جستجو و شناسایی استعدادها داشتند در حالی که کشورهای غربی مانند استرالیا و آمریکا بر توسعه و ارتقای توانایی های استعدادها پس از آنکه خودشان استعداد خود را کشف کردند، متمرکز بودند. استعدادیابی به کشورها اجازه می دهد تا بهترین نتایج را از منابع محدود خود به دست آورند که در این بین استفاده از روشهای علمی، فاکتوری مهم و حیاتی برای رشد و توسعه ورزشکارانی در سطح جهانی می باشد.

افزودن برنامه ای جامع و سیستماتیک برای رشد و توسعه توانایی های استعدادهای شناسایی شده باعث شد تا آلمان شرقی به سطح اول ورزش جهان در دهه ی 80 میلادی راه یابد. آن ها دریافتند که بدون برنامه ای برای رشد و توسعه استعدادها، استعدادیابی اتلاف وقت و منابع می باشد. این روش در دیگر کشورهای بلوک شرق مثل شوروی سابق، چین و کوبا نیز مورد استفاده قرار گرفت و پس از مدتی مورد توجه کشورهای غربی مانند استرالیا واقع شد. پس از اتحاد دو آلمان به این موضوع توجه زیادی نشد، شاید یکی از دلایل مهم افت نتایج آلمان در المپیک های 1996و 2000 همین امر باشد. استرالیا با استفاده از روش آلمان شرقی در جستجو، شناسایی و رشد و توسعه استعدادها عملکرد خود را به طرز چشم گیری در طول دهه ی 90 میلادی بهبود بخشید، فرآیندی که نتایج خود را در المپیک 2000 به وضوح نشان داد.

در المپیک 2000، %66 از ورزشکاران استرالیایی صاحب مدال شدند درحالیکه این رقم برای آلمان 18 درصد بود. امروزه استعدادیابی به عنوان یکی از ارکان اصلی سازمان ورزش استرالیا تبدیل شده است به طوری که برای موفقیت در المپیک 2012 لندن، برنامه استعداد یابی و توسعه استعداد ها را از سال 2007 و با بهره گیری از 75 مربی خبره و بسیاری از دانشجویان دوره های دکتری آغار کرد.

در این سیستم که معمولاً در ورزشهای انفرادی بهترین نتیجه را دارد، همه نوجوانانی که فاکتورهای ورزشکاران مستعد را دارند در سیستم تمرینی قرار نمی گیرند، بلکه فقط نوجوانانی که دارای سلامتی کامل باشند، ناهنجاری جسمانی نداشته باشند، توانایی انجام تمرینات سنگین را داشته باشند، قابلیت های روانی بالایی برای انجام تمرین و مسابقه داشته باشند و در تست های آزمایشگاهی بر روی عضلات و ساختار بدنی (فیبرهای عضلات،x-ray و ...) نتایج قابل قبولی به دست آورند، وارد سیستم تمرینات ویژه می شوند. بعضی از کشورهای اروپایی مانند بریتانیا از انستیتو ورزش استرالیا (AIS) خواسته اند که این مدل را در کشور آنها هم اجرا کند.

استعدادیابی اثربخش یک فرآیند چند رشته ای و چند بعدی است. شناسایی استعدادها برای ورزش های مختلف در سنین پایین حالت یک بعدی و تک رشته ای ندارد. استعدادیابی موفق نیاز دارد که با یک برنامه تمرینی شکل یافته و منظم برای توسعه و ارتقاء توانایی های بازیکنان و پرورش استعدادهای آن ها برای دستیابی به پتانسیل هایی که از قبل پیش بینی می شده، دنبال شود. برنامه تمرینی باید ورزشکاران را مرحله به مرحله رشد دهد. موفقیت نهایی وابستگی زیادی به فاکتورهای بی شمار محیطی دارد. این فاکتورها شامل شرایط خانوادگی و میزان حمایت والدین، عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، در اختیار داشتن مربی خوب و فرصت کافی برای تمرین درطول سالهای اولیه توسعه توانایی ها، دور بودن از مصدومیت ، شرایط تغذیه ای و... می شود.

امروزه بسیاری از باشگاه های حرفه ای مانند آژاکس آمستردام، مربیان و آنالیزورهای با تجربه را برای امر استعدادیابی به کار می برند. آن ها فاکتورهای کلیدی در استعدادیابی بازیکنان را که تأثیر زیادی در موفقیت آن ها دارد به صورت مخفف هایی برای ساده شدن فرآیند استعدادیابی ارائه می دهند. کلیدی ترین آن به شرح زیر هستند. (فاکتورهای کلیدی مؤثر در موفقیت بازیکنان):

TIPS  (Technique  , Intelligence ,Personality ,Speed)

(سرعت، شخصیت، هوش، تکنیک)

TABS (Technique , Attitude, Balance, Speed)

(سرعت،تعادل، رویکرد، تکنیک)

SUPS (Speed, Understanding, personality, Skill)

(مهارت، شخصیت، درک، سرعت)

همانطور که مشاهده می شود، تمرکز روی فاکتورهای کلیدی، علاوه بر سهولت فرآیند استعدادیابی باعث کسب نتایج بهتر نیز می شود.

سال های زیادی است که دانشمندان و محققان تلاش می کنند تا فاکتورهای کلیدی پیش بینی کننده عملکرد ورزشکاران را در ورزش های مختلف شناسایی کنند. در این نوع از تحقیقات به ویژه در کشورهایی مانند استرالیا، چین، و کوبا (و در گذشته، کشورهای بلوک شرق) تلاش می شود تا فاکتورهایی را که ورزشکاران برجسته را از ورزشکاران معمولی در هر رشته متمایز می کند شناسایی کنند و نقش عوامل محیطی و ارثی را در توسعه یک ورزشکار برجسته تعیین کنند.

برای مثال، شناسایی و انتخاب یک بازیکن مستعد والیبال فرآیندی ساده و روشن نیست. کشف و شناسایی یک ورزشکار مستعد در ورزش های تیمی بسیار مشکل تر از ورزش های انفرادی مانند دو و میدانی، دوچرخه سواری یا قایقرانی می باشد. موفقیت بلند مدت یک بازیکن در ورزش های تیمی، مانند والیبال،  وابستگی زیادی به شخصیت، فاکتورهای روحی روانی، رفتار و شرایط اجتماعی و اوضاع زندگی او دارد، بنابراین پیش بینی پتانسیل نهایی عملکرد یک بازیکن در ورزش های تیمی، در سنین پایین و با درجه بالایی از احتمال درستی و دقت دشوار است.

امروزه کشورهای پیشرو در والیبال، مانند ایتالیا و برزیل، دریافته اند که به منظور تداوم موفقیت های خود در عرصه بین المللی نیاز به طراحی و اجرای سیستم های فراگیر و یکپارچه به منظور جذب نونهالان و نوجوانان به والیبال دارند.

فدراسیون والیبال برزیل برای توسعه والیبال در بین نونهالان و نوجوانان دختر و پسر در سنین 7تا14 سال، پروژه ای با عنوان viva volei  (هورا! والیبال) را در سال 1998 آغاز کرد که چند سال بعد به برنامه ای فراگیر در سراسر برزیل تبدیل شد.

Viva volei  برای اولین بار در 31 می 1998 قبل از بازی برزیل و روسیه در لیگ جهانی والیبال با حضور 120 نونهال دختر و پسر بین 8تا12 سال معرفی شد. در سال 2003، viva volei مورد حمایت سازمان UNESCO قرار گرفت، در همین سال این برنامه توسعه والیبال موفق به کسب گواهینامه ISO 9000/2000 از NBRگردید. در سال 2004 بیش از 95 مرکز viva volei در 15 ایالت برزیل وجود داشت. این میزان در سال 2008 به 100 مرکز افزایش یافت که حدود 100000 نونهال و نوجوان را تحت پوشش قرار می داد. مربیان تمام مراکزviva volei تحت آموزش یکسان کمیته مربیان فدراسیون والیبال برزیل قرار دارند، بنابراین شیوه ی آموزش در تمام این مراکز به صورت یکسان و یکپارچه برای گروههای مختلف سنی انجام می شود.

فدراسیون والیبال اسپانیا نیز از سال 2005 پروژه ای را با عنوان  Peque voley (والیبال کوچک) با بودجه ای بالغ بر 375000 یورو برای توسعه والیبال در مدارس با استفاده از کتاب، DVD تصاویر و پوسترهای آموزشی ،توزیع لباس و ساک و توپ بین دانش آموزان و معلمان فعال در پروژه آغاز کرد. در سال تحصیلی 2005/ 2006  ،600 مدرسه،2006/2007 ،800 مدرسه و در سال تحصیلی 2007/2008 ،2500 مدرسه در این پروژه فعال بودند. در حالیکه تعداد مدارس داوطلب در پروژه بسیار بیشتر از این میزان بود.

فدراسیون والیبال ایتالیا نیز 3 پروژه برای توسعه والیبال در مدارس مقاطع مختلف اجرا کرد که اهداف زیر را دنبال می کرد:

1- بهبود کمی و کیفی والیبال در مدارس

2- تبلیغ والیبال؛ به منظور جذب تعداد بیشتری از نونهالان و نوجوانان و معلمین ورزش به این رشته ورزشی

3- ایجاد و توسعه انواع بازی های والیبال مناسب برای سنین مختلف

نام پروژه ها:

1- در مدارس ابتدایی: 1,2,3 … minivolley

2- در مدارس راهنمایی: 1,2,3 volley

3- در دبیرستان ها: volley school

ارتباط تنگاتنگی بین استعدادیابی و توسعه استعدادها وجود دارد. اگر برنامه توسعه استعدادها را مانند کارخانه ای تصور کنیم، مواد اولیه آن در استعدادیابی تأمین می شود. بنابراین استعدادیابی و پرورش استعدادها باید با هم در یک برنامه انجام شوند، مستعدترین افراد بدون قرار گرفتن در یک سیستم تمرینی مناسب به بی استعدادترین افراد تبدیل می شوند.

مراحل کلی رشد و توسعه ورزشکار:

1- شروع فعال (0 تا 6 سال یا 4 تا 6 سال)

2- انجام فعالیت های پایه (پسران6تا9سال،دختران5تا8سال). بررسی کردن

3-  یادگیری به منظور پرورش یافتن (پسران9تا12سال،دختران8تا11سال).انتخاب برای رشته های ورزشی مختلف

4- تمرین کردن به منظور پرورش یافتن (پسران12تا15سال،دختران11تا14سال).تخصصی شدن در رشته ورزشی

5- یادگیری رقابت کردن(پسران15تا18سال،دختران14تا17سال).تخصصی شدن بیشتر

6- رقابت کردن برای پیروزی (پسران 18تا21سال،دختران17تا20سال). بالاترین سطح عملکرد

7- فعالیت برای زندگی

10 عامل موءثر در عملکرد ورزشکار:

1- مهارت ها (تکنیکی،تاکتیکی،حرکتی ، تصمیم گیری سریع و دقیق)

2- سرعت

3- انعطاف پذیری

4- استقامت

5- قدرت

6- ساختاربدن

7- عوامل ذهنی و روانی

8- تغذیه و استراحت

9- آموزش دیدن و تعلیم

10- شرایط اجتماعی و فرهنگی

به 5 عامل اول 5S گفته می شود:Skills, Speed, Suppleness(flexibility), Stamina(endurance), Strength

فاکتور های موثر در عملکرد در ورزش های تیمی:

خطاهای اکثر برنامه های استعدادیابی و پرورش استعدادها که باید برطرف شوند:

 تمرین و مسابقه بیش از آنکه بر مبنای سن توسعه و سن بیولوژیکی باشد بر مبنای سن شناسنامه ای می باشد.

 برنامه های تمرینی، حداکثر بهره را از دوره های مهم و حیاتی سازگاری های پرشتاب به تمرینات ویژه نمی برد.

 تمرین و مسابقه در مراحل مختلف بیش از آنکه بر فرآیند (تمرین و توسعه بازیکنان) تأکید داشته باشد بر نتایج کوتاه مدت (پیروزی در مسابقه) تأکید دارد.

 بازیکنان در حال رشد و توسعه تمایل دارند که کمتر تمرین کنند و بیشتر مسابقه دهند.

 برنامه های تمرینی و مسابقه ای بزرگسالان برای ورزشکاران در حال رشد و توسعه اعمال می شود.

 برنامه ها و روش های تمرینی ایجاد شده و رشد یافته برای مردان، برای زنان نیز به همان صورت مورد استفاده قرار می گیرد.

 جابجایی ها و مهارت های ورزشی پایه به طور مناسبی آموزش داده نمی شود.

 کلاس های ورزشی مدارس، برنامه های تفریحی و غیر حرفه ای و برنامه های تمرینی و مسابقه ای حرفه ای ارتباط و یکپارچگی ضعیفی با هم دارند.

 آگاه ترین و باتجربه ترین مربیان بیشتر تمایل دارند تا با ورزشکاران با سنین بالاتر و سطح بالا کار کنند. اکثر مربیانی که با بازیکنان در حال رشد کار می کنند از مهارت، تجربه و دانش کافی برخوردار نیستند.

 نتایج این خطاها:

 کودکان از برنامه های تمرینی و مسابقه لذت نمی برند، چراکه این برنامه ها برای بزرگسالان طراحی شده است و بیشتر بر نتایج تمرکز دارد تا بر فرآیند.

 کودکان و بزرگسالانی با توانایی های حرکتی ، تکنیک ها و مهارت های ضعیف و فاقد پایه مناسب در آمادگی جسمانی.

 به دلیل یکپارچه نبودن برنامه ها در سطوح مختلف در هریک از تیم های مدرسه، منطقه، استان، باشگاه، و ملی، بازیکنان به مسیرها و جهات مختلف و گاه متضاد هدایت می شوند.

 به دلیل عدم حمایت یکپارچه و مداوم، بازیکنان انگیزه خود را از دست می دهند، در نتیجه سطح عملکرد آنها کاهش می یابد.

 فقدان برنامه رشد و توسعه ساختاریافته برای نسل بعدی بازیکنان بین المللی

 عملکرد بی ثبات در سطح بین المللی

 مصدومیت ها، نا امیدی و بی انگیزگی، از دست دادن توان برای ادامه ورزش به دلیل تمرین و فشار بیش از حد

10 عامل مؤثر در اجرای موفق برنامه رشد و توسعه:

1- توجه به سن توسعه و سن بیولوژیکی در ارتباط با سن شناسنامه ای

2- توجه به قانون 10 سال و 10000 ساعت تمرین

3- توجه به دوره های مهم و حیاتی تمرین پذیری

4- آموزش حرکات پایه در محیطی لذت بخش و در فرآیندی ساختار یافته و پیشرونده

5- تخصصی کردن به موقع

6- دوره بندی مناسب تمرینات، مسابقات و ریکاوری؛ مدیریت زمان.

7- رشد و پرورش فاکتورها و توانایی های ذهنی، جسمانی، روحی و احساسی و شناختی

8- سیستم یکپارچه در اجرای برنامه استعدادیابی و پرورش استعدادها

9- تقویم مسابقات بر اساس شرایط سنی در بازه های زمانی کوچکتر؛ مثلاً مسابقات زیر 15 سال، زیر 16 سال، زیر 17 سال و ... . انتقال بازیکنان زود بالغ به رده ی سنی بالاتر و بازیکنان دیر بالغ به رده سنی پایین تر.

10- بهبود مستمر و سازگار شدن با شرایط جدید

ü والدین و استعدادیابی

مشخص است که والدین به عنوان حامی ورزشکار نقش مهمی در گرایش یا عدم گرایش او به یک ورزش خاص دارند. میزان مشارکت، حمایت و انتظارات والدین با موفقیت و لذت و همچنین فشار و استرس ورزشکار مرتبط است. "بلوم" اعتقاد دارد والدین می خواهند در سال های اول شرکت بچه ها در مسابقات (و همچنین تمرینات) نقش حمایت کننده داشته باشند آنها تصمیم گیرنده اصلی هستند. در اواسط، والدین و ورزشکاران نقش مشارکتی بیشتری از خود نشان می دهند و در اواخر ، ورزشکاران خود را به بهبود عملکرد ملزم می کنند در حالیکه نقش والدین کاملاً محدود می شود و صرفاً حمایت مالی را انجام می دهند.

بچه ها باید تصمیم بگیرند که یک ورزشکار نخبه شوند؛ نه والدین .مطلوب نیست که والدین تصمیم بگیرند که زندگی یک کودک (نوجوان) باید در جهت یک ورزشکار نخبه شدن یا یک ورزش خاص باشد (خود کودک باید تصمیم گیرنده اصلی باشد.). ممکن است والدین علیرغم میل باطنی یک نوجوان تصمیم بگیرند او را در ورزش دلخواهشان شرکت دهند. این موضوع می تواند علاوه براتلاف وقت، سبب سرخوردگی و کناره گیری فرد از آن رشته ورزشی شود و چه بسا او را نسبت به محیط ورزش بدبین کند. فرصت های ورزشکار نخبه شدن کاملاً محدود است لذا بر اساس این واقعیت نمی توان به طور خودخواهانه یا تصادفی کودک را به سمت یک ورزش خاص سوق داد.

ü نقش والدين در موفقيت قهرمانان المپيک

پژوهشی که در سال 2001 در دانشگاه کارولينای شمالی و با حمايت بخش علم و فن آوری ورزش کميته المپيک امريکا بر روی قهرمانان المپيک انجام شد، نشان داد که آنها دارای خصوصيات ذهنی و روانی زير می باشند:

· توانايي تمرکز

· قدرت روانی

· توانايي هدف گذاری

· هوش ورزشی

· توانايي غلبه کردن بر موانع و پيروز شدن

· مبارزه طلبی

· اعتماد به نفس

· اطاعت از مربی

· اشتياق فراوان

· داشتن انگيزه درونی

· خوشبينی زياد

· کمال گرايي انعطاف پذير

· ثبات در عملکرد

· کنترل روانی( توانايي حفظ آرامش و فعاليت با جنگندگی زياد)

عواملی که باعث توسعه چنين خصوصياتی در ورزشکاران می شوند:

§ جامعه

§ والدين

§ افراد غير ورزشی( مثل معلمان و دوستان)

§ خود ورزشکار

§ محيط و افراد ورزشی( مثل مربيان و مسئولين ورزشی)

§ فرايند خود ورزش

نقش والدين در موفقيت قهرمانان المپيک

خيلی تعجب آور نيست که والدين نقش مهمی در توسعه استعدادها دارند. آنها می توانند از نظر مالی ، روحيه اجتماعی و آماده سازی از فرزند خود حمايت کنند. در اين پژوهش مشاهده شد که والدين قهرمانان المپيک فعاليت های ويژه زير را انجام می داده اند:

ü بسيار به فرزند خود متعهد هستند.

ü شيوه زندگی فعالی را برای خود و اعضای خانواده طراحی کرده اند.

ü فرزند خود را به ورزش های مختلفی می گمارند.

ü رفت وآمد فرزند خود به محل تمرین را بر عهده می گيرند.

ü به تمرينات و مسابقات فرزند خود اهميت می دهند.

ü انگيزه زيادی به او می دهند و حمايت قابل توجهی از او می کنند.

خانواده ای که قهرمانان در آن رشد کرده اند هم يکپارچه و هم مجزا هستند. يکپارچه از اين جهت که اعضای خانواده در حمايت، سازگاری و هماهنگی با هم استوار و با ثبات هستند. مجزا از اين جهت که والدين به فرزندان خود برای جستجوی چالش ها و موقعيت های جديد انگيزه می دهند.

در مراحل اوليه دوران ورزشی قهرمانان، هدف اصلی والدين آنها پيروز شدن در مسابقات يا حضور در مسابقات المپيک نبوده است، بلکه آنها روی شادی و نشاط فرزند خود، ايجاد تعادل در پيشرفت و تفريح و توسعه همه جانبه و عمومی او تمرکز می کردند. با اينکه آنها روی پيروزی و موفقيت فرزند خود تأکيد می کردند اما هدف اوليه و اصلی آنها اين نبوده است. در عين حال والدين بر تمرين و فعاليت سخت، داشتن روحيه و رويکرد مثبت و نظم تأکيد می کردند. در طول دوره های ميانی و قهرمانی نيز والدين نقش مهمی در حفظ روحيه پيروزی و موفقيت فرزند خود ايفا می کردند. در طول سه دوره ورزشی(اوليه، ميانی و قهرمانی) والدين نقش خود را تغيير می دادند( از رهبر به پيرو).

فاکتورهای مهم در پیش بینی عملکرد آینده ورزشکاران:

1- فاکتورهای سلامت جسمانی، ذهنی و روانی

o سلامت عمومی برای انجام تمرینات ورزشی

o نداشتن ناهنجاری های جسمانی

o قدرت بینایی و شنوایی

o نداشتن آسیب دیدگی های مزمن

2- فاکتورهای آنتروپومتریک

§ قد

§ طول مفاصل مختلف بدن

§ ارتفاع یک دست و دو دست در حالت ایستاده

§ فاصله نوک انگشتان دو دست در حالیکه هردو موازی زمین هستند.

§ طول بالاتنه

§ طول پایین تنه

§ طول انگشتان

§ پهنای کف دست و ...

3- فاکتورهای قابلیت های جسمانی و حرکتی

o توان بی هوازی

o آمادگی حرکتی

o قدرت عضلات

o سرعت و چابکی و چالاکی

o سرعت عکس العمل

o پرش و ...

4- فاکتورهای ذهنی و روانی

o قدرت یادگیری

o توجه و تمرکز

o سرعت و درستی تصمیم گیری

o اعتماد به نفس

o پشتکار

o حفظ آرامش و ...

5- فاکتورهای محیطی و اجتماعی

o حمایت خانواده

o شرایط اقتصادی

o گروه دوستان

o شرایط آموزشی و فرهنگی محل زندگی و ... .

6- فاکتورهای تکنیکی

این فاکتور بیشتر در مراحل پایانی استعداد یابی مورد استفاده قرار می گیرد که در آن عملکرد تکنیکی بازیکن با بالاترین استاندارد بین المللی مقایسه می شود و استفاده از آن در مراحل اولیه استعدادیابی معمولاً گمراه کننده خواهد بود.

 تعدادی از معیارهای لازم برای آنکه تست های استعدادیابی اثربخش باشند، شناسایی شده اند، در این قسمت نگاهی به آن ها خواهیم داشت:

ü پایداری

متغیری که مورد سنجش قرار می گیرد باید پایدار باشد و در طول زمان تغییر نکند و همینطورحداقل تأثیر را از رشد و توسعه فرد مورد ارزیابی بپذیرد. متغیر باید جنبه ژنتیکی قوی ای داشته باشد و مستقل از تجربه و سطح تمرینات ورزشکار باشد. مانند آزمایش بر روی تعداد تارهای عضلانی تند انقباض و کند انقباض ورزشکار.

ü Tunneling( پیش بینی کننده قطعی آینده )

متغیر باید در سنین نونهالی و نوجوانی قابل ارزیابی و سنجش باشد و به طور موثری وضعیت ورزشکار را در سن بزرگسالی و در آن فاکتور پیش بینی کند. اگر قد متغیری قوی در  tunneling است، قد ورزشکار در سن 7-8 سالگی باید قد او را در بزرگسالی به طور دقیق پیش بینی کند. قد، اما مثال خوبی برای tunneling نیست به خاطر اینکه رشد افراد به طور معنی داری متغیر است. بعضی ها رشد سریعتری دارند و زودتر بالغ می شوند، این افراد در سن مشابه، از کسانی که کندتر رشد می کنند و دیرتر بالغ می شوند بلندتر هستند. نسبت طول مفاصل به هم شاید مثال خوبی برای tunneling باشد، مثل کوتاه بودن دست ها نسبت به تنه و قد.

ü مرتبط با عملکرد

متغیرهایی که برای استعدادیابی مورد استفاده قرار می گیرند باید ارتباط درونی و محکمی با عملکرد ورزشکار در آن ورزش تخصصی داشته باشد. متغیرهای مهم و حیاتی شامل فاکتورهای اصلی و زیربنایی مشترک در میان همه ی ورزشکاران موفق در آن رشته ورزشی خاص می شود، این متغیر ها لزوماً قادر به متمایز کردن ورزشکاران برجسته از یکدیگر نیستند، مثلاً از فاکتورهای اصلی و مهم برای مدافعان میانی در والیبال این است که دارای قدی بیش از 2 متر باشند. اما متغیر قد نمی تواند بین بازیکنان در این پست در سطح بالا تمایز ایجاد کند، شاید سرعت عکس العمل دیداری، طول دست ها ، اندازه کف دست ، سرعت در جابه جایی به پهلو و یا میزان اثربخشی در دفاع روی تور متغیر مناسب تری باشد.

 ü سنجش منسجم و یکپارچه

سنجش و ارزیابی معیارها باید قابل اطمینان، معتبر و بی طرفانه باشد. ممکن است تست ها قابل اطمینان و معتبر باشند، اما بی طرفانه نباشند. یک تست ممکن است به درستی یک ویژگی فیزیولوژیکی، روانی یا مربوط به پیکرشناسی را مورد ارزیابی قرار داده باشد اما آن ویژگی به تنهایی پیش بینی کننده معتبری برای استعدادیابی در ورزش یا آن ورزش خاص نباشد، بنابراین این تست به تنهایی، برای استفاده در استعدادیابی معتبر نمی باشد.

ü قابل اجرا بودن

نیاز است که ارزیابی معیارها در محیط همان ورزش قابل اجرا باشد. ویژگی هایی که در قابل اجرا بودن یک تست مؤثر هستند این است که تست باید ساده بوده، انجام آن آسان و میدانی(field-based ) باشد. مباحثه ادامه داری بین استفاده از تست های میدانی در مقابل استفاده از تست های آزمایشگاهی وجود دارد. نظریه کلی این است که در انتخاب های اولیه باید از تستهای میدانی استفاده کرد و اینکه نتایج حاصل از این تست ها می توانند با استفاده از تست های آزمایشگاهی مورد بررسی بیشتر قرار بگیرد و گروه منتخب تری برگزیده شود.

اگر یک تست استعدادیابی 100 درصد مؤثر باشد، یک رابطه ی قوی و خطی بین نتایج تست و نتایج ورزشکار در مسابقه وجود خواهد داشت. نمودار صفحه بعد به صورت گرافیکی نشان می دهد که نتایج در ارزیابی و عملکرد در مسابقه چه حالت هایی نسبت به هم می توانند داشته باشند. محدوده ای که به صورت بیضی مشخص شده، محدوده ای است که در آن تست استعدادیابی اثربخش تر بوده است، زیرا در آن محدوده عملکرد در تست ها و عملکرد در مسابقه تأیید کننده یکدیگر می باشند. قسمت خطای منفی نشان دهند ی ورزشکارانی است که امتیاز کمی در تست کسب کرده اند، اما در شرایط مسابقه عملکرد خوبی داشته اند( به اشتباه بی استعداد تشخیص داده شده اند.). قسمت خطای مثبت مربوط به ورزشکارانی است که در تست ها عملکرد خوبی داشته اند اما در مسابقه نتایج خوبی کسب نکرده اند( به اشتباه مستعد تشخیص داده شده اند.). به دلیل آنکه حالت های بسیار کمی وجود دارند که نتایج یک متغیر تنها، بتواند عملکرد در مسابقه را به طور اثربخشی پیش بینی کند؛ به منظور پرهیز از خطا در استعدادیابی باید یک مجموعه از عوامل و متغیرهای مؤثر در عملکرد ورزشکار را که بتوانند عملکرد او را در مسابقه پیش بینی کنند، مورد ارزیابی قرار داد. و همینطور قبل از کامل شدن بلوغ از اتخاذ تصمیمات مهم و سرنوشت ساز درباره ورزشکاران باید خودداری شود.